Antioxidanten en vrije radicalen

Antioxidanten zijn chemische stoffen die het lichaam beschermen tegen vrije radicalen en andere schadelijke stoffen. Vrije radicalen zijn kleine moleculen welke een agressieve werking hebben en schade aan het lichaam kunnen toebrengen. Dit komt doordat deze moleculen agressief zijn en heel makkelijk een reactie aangaan met andere moleculen. Dit kan leiden tot schade aan die betreffende lichaamscellen. Die cellen kunnen vervolgens in structuur en functie veranderen.

Vrije radicalen

De vrije radicalen komen in het lichaam vrij als gevolg van oxidatiereacties. Oxidatie is een lichaamseigen proces waarbij de vrije radicalen de lichaamscellen schade toebrengen.

Vrije radicalen worden vaak geassocieerd met allerlei ziektes, doordat ze het DNA van onze cellen vernietigen. Maar in ieder lichaam komen vrije radicalen voor en deze worden afgevoerd uit het lichaam. De inname van vrije radicalen kan je echter wel beïnvloeden. Schadelijke zijn onder andere straling, alcoholgebruik, roken (tabaksrook), geneesmiddelen, cosmetica, aangebrand eten, oud frituurvet maar ook zware inspanning.

Vrije radicalen en oxidatie

Als je een geschilde appel een paar uur laat liggen dan wordt onder invloed van zuurstof de appel bruin. Oxidatie is een reactie waarbij zuurstof betrokken is. Door citroensap over de appel heen te doen, wordt de appel niet bruin – dit komt door de antioxidanten in citroensap.

Oxidatie heeft misschien een negatieve lading, maar ook tijdens de spijsvertering ontstaat onder invloed van zuurstof energie, dit is een natuurlijk lichaamseigen proces. Het gaat hier om gewenste oxidatie. Bij ongewenste oxidatie komen de schadelijke vrije radicalen vrij, dit gebeurt bij de oxidatie van vetzuren.

Antioxidanten neutraliseren de vrije radicalen

Antioxidanten hebben dan de functie om de vrijgekomen radicalen te neutraliseren waarmee ze onschadelijk gemaakt worden. Het is niet geheel duidelijk wat de precieze werking van antioxidanten is op de bescherming van de cel tegen vrije radicalen.

 Antioxidanten komen voor in ons voeding, de meest belangrijke en bekendste antioxidanten zijn vitamine A, C, E, bètacaroteen en selenium. Dit zijn de antioxidanten die de grootste oxidatieve werking hebben en volop aanwezig zijn in fruit, groenten en ander gezonde voeding.

Van vitamine C en E is duidelijk aangetoond dat deze een antioxidantwerking hebben. Voor veel andere (bioactieve) stoffen is dat nog niet geheel duidelijk. Als een bepaalde stof een antioxidantwerking heeft, hoeft dat niet te betekenen dat deze het schadelijke effect van vrije radicalen ook teniet kan doen. Dit is van meer factoren afhankelijk zo moet de stof een voldoende werking hebben om daadwerkelijk in het lichaam te worden opgenomen en moet de stof bij de juiste cel aanwezig zijn.

Antioxidanten komen niet alleen voor in onze voeding, ze worden ook als hulpstof gebruikt bij voedingsmiddel welke in de fabriek bewerkt worden. Het gaat om de E-nummers, deze worden toegevoegd om ervoor te zorgen dat de producten langer houdbaar zijn (en om het bruin worden van vruchten tegen te gaan).