Het internet van je lichaam

Niels Verwer

Hormonen spelen een cruciale rol in ons lichaam. Hormonen, hormoonhuishouding en hormonale disbalans zijn tegenwoordig sexy woorden als het gaat om het verliezen van vet, het fit en energiek blijven, het opbouwen van spiermassa, maar ook als je het hebt over datgene wat je juist niet wilt, slaapproblemen, plotselinge gewichtstoename, futloosheid, haaruitval en ga zo maar door. Je kunt het zo gek niet bedenken of het licht aan een verstoring van je hormoonhuishouding. En eigenlijk is dat grotendeels wel terecht, niet voor niets is je hormoonhuishouding het internet van je lichaam.

Een hormoonhuishouding die niet in balans is, lees een hormonale disbalans (ook al zo’n chique woord) kan leiden tot verschillende fysieke symptomen zoals het slecht kunnen omgaan met stress, het moeilijk kunnen slapen, plotselinge gewichtstoename, acne, haaruitval een verminderd libido en bij vrouwen kunnen last hebben van opvliegers, of klachten tijdens de menstruatie. Kortom dat wil je allemaal liever niet J.

Hoe kom ik aan een hormonale disbalans?

De oorzaken van een hormonale disbalans zijn niet eenduidig en verschillen van persoon tot persoon. Bij sommige mensen zijn de genen een deel van de oorzaak waardoor ze last krijgen van hormonale onevenwichtigheden. Maar je raad het al, alles wat eigenlijk niet goed is helpt ook niet echt mee aan die gezonde hormoonhuishouding. Ongezond eten, te weinig beweging, net iets te veel stress, weinig en/of slechte nachtrust, snel moe zijn, medicijngebruik, antibiotica etc.

Hoe staat het ervoor met jouw hormonen?

Het endocriene systeem stuur jouw lichaamsfuncties aan van al je hormonen. Het heeft een tamelijk complexe werking en kunnen een hoop in de war schoppen. Belangrijk dus of jouw hormonen hun mannetje staan.

Gewichtshormonen

Je hebt een heel arsenaal aan hormonen die precies vertellen wanneer je moet eten en wanneer je je vork moet neerleggen. Als je een hongerig gevoel hebt dan geeft het hormoon ghreline een signaal af dat je trekt hebt en moet gaan eten. Door het eten rekt je maag iets op waardoor je, onder invloed van het hormoon cholescytoskine (CCK) een ‘trigger’ of seintje krijgt om te stoppen met eten waardoor je hongergevoel afneemt. Daarna komt de echte boosdoener, insuline. Insuline is het hormoon dat afgescheiden wordt door de aalvleeslklier en onder invloed van dit hormoon stijgt je bloedsuikerspiegel en zet het je spijsvertering in gang. Insuline is een belangrijk hormoon dat reguleert hoe en waar je vet wordt opgeslagen.

Een natuurlijke vijand van het insulinehormoon is suiker. Het eten van suiker verstoord de werking van het leptine hormoon. Leptine is een hormoon dat ervoor zorgt dat je moet gaan eten doordat het je hongergevoel reguleert. Het is betrokken bij het energiegebruik via de stofwisseling en leptine geeft signalen aan onze hersenen af om vet op te slaan of vet te verbranden. Vandaar dat men dit ook wel het obesitas hormoon noemt. Leptine-ongevoeligheid zorgt ervoor dat je blijft eten, en hoe meer je eet hoe minder gevoelig je voor dit hormoon wordt.

Stresshormonen

Of er nu een hond blaffend achter j e aanrent, of je nu voor een sollicitatiegesprek staat of dat je lange cardio-workouts doet, de lichaamsreactie is identiek. Vanuit je hypothalamus (onderdeel van de hersenen dat het autonome zenuwstelsel controleert) wordt een vloedgolf aan hormonen je lichaam in gestuurd. Tijdens stressreacties zijn dit voornamelijk de alarmhormonen cortisol en adrenaline. Dit zijn de hormonen die zorgen voor het ‘fight-or-flight’ principe waarbij je in dit soort stressvolle reacties extra alert reageert. Maar ook dat onze spierspanning toeneemt we sneller zijn en meer moed hebben om ons uit stressvolle of gevaarlijke situaties te ontsnappen.

Cortisol wort afgegeven door de bijnieren als reactie op lichamelijk of geestelijke stress. Als je te veel stress ervaart (chronische stress) dan kan dit leiden tot een chronisch verhoogd cortisolniveau met als gevolg dat je lichaam extra vet op gaat slaan.

Bewegen is een prima vorm van het in balans brengen van je stresshormonen. Doe 3x in de week krachttraining afgewisseld met duurtraining van een uur en je bent je stresshormonen weer de baas. Met name door het doen van duurtraining stimuleer je ook nog eens de aanmaak van endorfine, oftewel het gelukshormoon.

Sexhormonen

Als je aan sexhormnen denkt, is testosteron waarschijnlijk het eerste waar je aan denkt. Testosteron is een anabool hormoon, dat zorgt voor de

aanmaak van spiermassa, niet alleen bij mannen maar ook bij vrouwen. Maar wel in mindere mate, doordat bij de vrouw oestrogeen overheerst – oftewel, het vrouwelijk geslachtshormoon. Naast dat mannen onder invloed van de aanmaak van testosteron gespierd raken is het ook de sleutel tot een gezond sexleven.

Testosteron wordt aangemaakt door het hormoon LH oftewel het lutiniserend hormoon. Bij mannen gebeurt dit met name in de testikels, bij vrouwen in de eierstokken. Daarnaast zijn ook de bijnieren verantwoordelijk voor de aanmaak van testosteron. Ook bij vrouwen is het dus weldegelijk van belang om een gezonde testosteronspiegel te hebben.

Testosteron houdt je jong en stimuleert niet alleen tot spieropbouw, het bevordert ook je vetverbranding. Dit is het gevolg van de aanmaak van spiermassa, wat maakt dat vetafbraak mogelijk is.

Slaaphormonen

Na een dag druk in de weer te zijn geweest heb je het verdient om lekker te gaan slapen. Nachtrust is het belangrijkste herstelmoment van fysiek en mentale inspanningen die je de hele dag geleverd hebt. Zodra het donker wordt maakt je lichaam het slaaphormoon melatonine aan. Dit hormoon helpt je in slaapt e vallen en is een belangrijke regelaar van je biologische klok. Daarom is het ook zo belangrijk om in een donkere kamer te slapen. Veel mensen kunnen dan ook moeilijk in slaap vallen als het nog licht is. Een klein beetje (kunst)licht kan al voldoende zijn om de melatonine aanmaak te verstoren. Melatonine wordt namelijk alleen aangemaakt in afwezigheid van licht.